Geçtiğimiz günlerde Haber Kıbrıs’ta Halkın Partisinin kürtaj sınırını 10 haftadan 14 haftaya çıkarmayı öngören yasa önerisini reddedeceğini iddia eden bir haber çıktı.[1] Her ne kadar bu bir “iddia edildi” haberciliği örneği olsa da partiden bu konuda henüz bir yalanlama gelmedi. Dolayısıyla konuyla ilgili bir çağrıda bulunma ihtiyacı hissettim.
Haberde Halkın Partisi geçtiği için başlık ve içerik bu şekildedir, ancak bu yazı konuyla ilgili tüm kuruluş ve bireylere yöneliktir.
***
Rakamlarla konuşalım.
Dünyadaki kürtaj mevzuatıyla ilgili olarak 2018 yılında yayımlanan Guttmacher Enstitüsü raporuna bakalım.[2]
“Kürtaj serbestisi” olarak niteleyebileceğimiz durum raporun hazırlandığı tarih itibarıyla dünyada 61 ülkede mevcuttu. Bu 61 ülkenin 37’sinde sınır 12 hafta olarak belirlenmişti. Sadece dört ülkede (Türkiye, Kosova, Portekiz ve Guyana) kürtaj sınırı 12 haftanın altında tutulmuştu. Geriye kalan, aralarında ABD, Birleşik Krallık, Hollanda ve İsveç’in yer aldığı ülkelerde 12 haftanın üzerinde (14-24 hafta arası) sınırlar yer almaktaydı.
Guttmacher Enstitüsü 12. haftadan düşük sınıra sahip ülkelere dair bir de not düşmüş: “Hamileliğin böylesi erken bir noktasında kürtajı yasaklamak, çok sayıda kadının hamileliğini fark etmekte veya sağlık hizmetlerine erişmekte gecikmesi durumunda yasal bir kürtaja erişemeyeceği anlamına gelmektedir.”
10 haftada ısrar etmeyi haklı çıkaracak her nasıl bir bilimsel veya etik gerekçe varsa, “kürtaj” kavramıyla barışık olan ülkelerden asıl bilimsel ve etik literatür üretenler bunu paylaşmıyor.
***
Kuzey Kıbrıs’ta kürtaj sayısıyla ilgili güvenilir bir istatistik yok.[3]
Guttmacher Enstitüsüne göre Kuzey ve Batı Avrupa’daki kürtaj oranları, Güney ve Doğu Avrupa’ya göre düşük. Bunu aklımızda tutalım ve istatistiklerine güvenebileceğimiz bir Batı Avrupa ülkesi olan Birleşik Krallık’ı inceleyelim.[4]
İngiltere ve Galler’de 2017 yılında toplam 190.000 kürtaj yapıldı. Hafta açısından verilen istatistikler 10. hafta öncesi, 10-12. haftalar ve 13. hafta ve sonrası olarak ayrılmış. “13. hafta ve sonrası” kısmını çıkardığımızda yaklaşık 170.000 vaka kalıyor. Bunların %13’ü 10-12. haftalar arasında gerçekleştirildi. Düz matematikle bunu bizim nüfusumuza oranladığımızda, yaklaşık yılda 130 kadının ülkemizde bu kategoride kaldığını tahmin edebiliriz. Çok profesyonelce bir tahmin olmadı; ancak gerekli istatistikler yokken elden zaten tam profesyonel bir tahmin gelemezdi.
Yılda 130 kadın. Her iki haftada beş kadın. Onların hayatlarını ve sağlıklarını en derinden etkileyecek bir yasa.
***
Haber Kıbrıs’ın haberinde, “halkın beklentisi olan yasalar” komite gündemine getirilmiyorken, bu gibi konuların tartışılmasının Halkın Partisinde rahatsızlık uyandırdığı iması da var. Doğru olabilir, yanlış olabilir.
“Nereden Buldun Yasası” türü yasalar elbette ki hayati önemdedir, bunun tartışması yoktur. Takipçisi de olunmalıdır.
Bununla beraber, kürtaj gibi konularda harekete geçilmesi için “halkın beklentisi” olması beklenmemelidir. Bu yasanın ilgilendirdiği kadınlar, örgütlenip dernekleşmeyecektir, yasanın değişmesi için milletvekillerine telefon açmayacaktır. O durumdaki bir kadının aklına gelecek belki de son iştir konuyu siyasi aktivizme çevirmek.
Konuyla ilgili size ulaşan mağdurların olmaması bu konunun “marjinal” bir talep olduğu anlamına gelmez. Yılda 130 kadını etkilemediği anlamına gelmez.
Çağdaş bir siyaset anlayışı sadece yüksek sesle işitilen taleplere öncelik vermekle bağdaşmaz.
Çağdaş bir siyaset anlayışı, ayrıca kimin ne şartlar altında önerdiğine dikkat etmeksizin ciddi sayıda insan için hayati önem arz edebilecek bir yasayı objektif olarak değerlendirir.
***
Haber Kıbrıs ilgili haberinde internet ortamında bir türlü tespit edemediğim bir “Tabipler Birliği pozisyonuna” atıfta bulunmaktadır. Konuyla ilgili Serbest Çalışan Hekimler Birliğinin bir açıklaması olsa da Tabipler Birliğinin açıklamasına rastlayamadım. Rastlayabildiğim son açıklama 2018 yılında Başkan Op. Dr. Kenan Arifoğlu’nun ensest ilişki ve tecavüz vakalarında bu sürenin düzenlenmesine dair bir komisyon kurulması gerektiği yönündeki son derece makul açıklamasıdır.[5] Konuyla ilgili dünyadaki uygulamaları, bilimsel ve etik literatürü değerlendirecek uzmanlardan oluşan bir komisyon kurulması elbette ki olumlu bir gelişme olur.
Bununla beraber ifade edilecek herhangi bir görüş, ilgili herkesin doğrulayabileceği ve kendi adına inceleyebileceği literatüre dayandırılmalıdır. Konu hayati bir meseledir ve önerilen yükseltmeyle ilgili belirtilecek görüş olumsuz olsa dahi, böyle bir gerekçelendirme bahsettiğim 130 kadına saygı için yapılması mutlaka gerekendir.
***
Konuyla ilgili endişeler “14 haftada o bebeğin parmakları oluşmuş olacak” türü biyomedikal-embriyolojik meselelerse veya “yükseltilmesiyle beraber Türkiye’den buraya kürtaj turizmi olur” düşüncesiyse, konuyla ilgili yazdığım, son biyomedikal araştırmaları da özetlemeye çalıştığım bir diğer yazımın okunmasını şiddetle tavsiye ederim.
Kürtaj bir doğum kontrol yöntemi değildir ve o şekilde elbette ki algılanmamalıdır, bunun da altını bitirmeden çizmek isterim. Doğum kontrolüyle ilgili ülkemizde yapılabilecekler bambaşka bir yazının konusudur ve kürtaj sınırından bağımsızdır. Kürtaj sınırının arttırılması, daha ciddi bir şekilde doğum kontrol yöntemi olarak görülmesini sağlamamaktadır, zaten vakaların çoğu yine 10 haftanın altında olacaktır.
***
Kürtaj “marjinal” bir mesele değildir. Özellikle de çağdaş bir siyaset anlayışını temsil ettiklerini belirtenlerin, konuyla ilgili dünyadaki uygulamaları incelemesi, bilimsel literatüre danışması gerekmektedir. Zira 61 ülkenin sadece dördünde benimsenen bir sınırı benimsemeye devam edeceksek, bunun altına imzasını atacak olanların bunu yapması etkilenecek kadınlara borçlarıdır.
Referanslar
[1] https://haberkibris.com/4lu-koalisyon-catirdiyor-2019-02-22.html
[2] https://www.guttmacher.org/sites/default/files/report_pdf/abortion-worldwide-2017.pdf
[3] http://www.yeniduzen.com/kurtaj-sayisi-bilinmiyor-61908h.htm
[5] http://www.kibrispostasi.com/mobile/index.php?news_id=247295
Fotoğraf için tıklayınız.