Saç dökülmesi hastalık (kemoterapi, protein eksikliği vb.) veya strese bağlı bir durumdan kaynaklandığı sürece geçicidir ve sebep olan faktör ortadan kaldırılınca ve bazen destekle (ilaç) saç tekrar uzamaya başlar. Ancak saç dökülmesine sebep olan faktör genetik olduğu zaman durum kalıcı hâle gelir. Erkeklerde daha sık rastlanan kellik özellikle 50 yaş üzerinde artış gösteriyor. Kök hücreler ise henüz herhangi bir vücut hücresine dönüşmemiş ve dönüşme potansiyeli olan hücrelerdir. Kök hücreleri tedavi amaçlı kullanma yönteme ise kök hücre terapisi denir. Bu yazıda da geçtiğimiz hafta perşembe günü bir konferansta yayımlanan kök hücre kullanımı ile kellik tedavisinden bahsedeceğim. Orijinal makale henüz yayımlanmamış olup çalışma hâlen fareler üzerindedir ve klinik (insanlar üzerinde uygulama) aşamaya henüz geçilmemiştir.[1]
İlaç Tedavisi
Minoxidil ve Finasteride isimli ilaçlar kalıcı saç dökülmesi tedavisinde kullanılıyor ve yan etki olarak kafa derisi tahrişi, yüzde veya alında saç çıkması barındırıyorlar. Finasteride’in ayrıca prostat kanserinin ileri safhaya ulaşmasıyla bağlantılı olabileceği öne sürüldü. Ayrıca bu ilaçlar belirli bir süre değil ömür boyu kullanım gerektiriyor. Yine kellik tedavisinde kullanılan kortikosteroidler ise katarakt, yüksek kan basıncı ve yüksek kan şekeri gibi yan etkilere yol açmaktadır.[2][3]
Tıbbi Müdahale
Saç nakli ameliyatında üzerinde saç kılları ve altında saç kökü bulunan deri vücudun başka bir yerinden alınarak kafa derisine transfer edilir. Bu ameliyatın masrafı yıllık £1.000 ila £30.000 arasında değişiyor. Kel alan azaltma ameliyatında ise saçsız kafa derisi alınır. 2. ameliyatta ise saçlı kafa derisi, derinin alındığı kısımlara esnetilerek uzatılır ve bir arada durmaları için dikiş atılır. Her iki çeşit ameliyat da kesin sonuç vermeyip tekrar tekrar ameliyat olunmasını gerektirebilir. [1][2]
Kök Hücre Araştırmaları Uluslararası Topluluğu (ISSCR)
Geçtiğimiz hafta perşembe günü, Los Angeles’ta düzenlenen Kök Hücre Araştırmaları Uluslararası Topluluğu (ISSCR) konferansında “kellik” için potansiyel çözüm tanıtımı gerçekleşti. Dermal papiller olarak adlandırılan hücreler, saç folikül oluşum ve gelişim döngülerinden sorumludurlar. Vücut dışında üretildiklerinde özelliklerini kaybederler ve saç oluşumunda kullanılabilirlikleri kısıtlanır. Normal vücut hücreleri, kök hücreye dönüştürülerek bu kök hücrelerden daha sonra yapay olarak dermal papiller hücreler elde ediliyor. 2015 yılında bu yöntem ile fare derisinin altında saç üretimi gerçekleştirildi. Ancak saçın büyüme yönü veya miktar gibi kontroller yapılamadı. Bu yöntem geliştirilerek üç boyutlu hâle getirildi ve çözünebilen küçük iskeleler (scaffold) hazırlandı. İnsan kök hücreleri, fare vücut hücrelerine aşılanarak iskelelere monte edildi ve bu sayede fare derisine aktarıldı. Böylelikle iskeleler çözününce geriye sağlıklı saç kalmış oldu. Bu yeni yöntem geçtiğimiz hafta düzenlenen konferansta kellik için potansiyel çözüm olarak tanıtıldı. Şekil 1’de bu konferansta tanıttıkları yöntem ile kılsız fare derisi üzerinde üretilen saç gösteriliyor.[2][4]
Araştırmanın Bir Sonraki Hedefi
Bir sonraki hedef ise bu yöntemi insanlar üzerinde uygulamaya hazır hâle getirmektir. Kök hücreler bölündükçe saç miktarının artması aynı zamanda üç boyutlu iskeleler ile düzenli ve doğal bir saç görünümü elde edilmesi bekleniyor. Ayrıca kandan kolayca elde edilen kök hücreler insanın kendi vücuduna ait olduğu için bağışıklık sistemi tarafından kabul edilmeleri bekleniyor. Araştırma ekibinin uzun vadeli hedefleri arasında ise donör yöntemi ile de kök hücre sağlayarak dermal papiller kök hücresi bulunurluğunu artırıp fiyatın herkes için daha karşılanabilir olması bulunuyor. Bunu gerçekleştirebilmek için yabancı vücuttan gelen kök hücrelerinin bağışıklık sistemi tarafından reddedilmesini de önlemek gerekiyor.[2][4]
Bu yöntem uzmanlar tarafından umutla bakılan ve kalıcı kelliğe son verebilecek bir yöntem gibi görünüyor. Saç sorunu ile uğraşan insanların müjdeli haberi alması çok yakın. İnsanlar üzerinde uygulamak olumlu bir sonuç verecek mi? Yoksa belli aralıklarla prosedür tekrarlanacak mı? Fiyatı herkes tarafından karşılanabilecek boyuta indirilebilecek mi? Bunların hepsi birer soru işareti. Ama diğer kesin sonuç vermeyen ve yan etki dolu yöntemlerin hepsinden daha güçlü ve zararsız olduğu ortada.
Bilimle ve bilinçle kalın.
Referanslar
[1] Phillips, T. G., Slomiany, W.P., Allison, R. (2017) Hair Loss: Common Causes and Treatment. Am Fam Physician, 96(6), 371-378.
[2] Daily Mail. (2019). A cure for baldness is on the way as scientists successfully grow ‘unlimited’ hair on mice using stem cells – and are now refining the process to be used on humans.
[3] King, A. M. (2019) Baldness ‘breakthrough’ as scientists claim to have found key to growing new hair from stem cells. Independent.
[4] Fikes, B. J. (2019). Baldness cure on the way? San Diego startup aims to make new hair from stem cells. The San Diego Union-Tribune.
Fotoğraf için tıklayınız.