Ağ Siteleri Nasıl Çalışır?

Merhaba Tabella okuyucuları! Yine ben, yine teknik bir soru ve yine bu sorunun kolay dilde yazılmış kısa cevabı. Fazla uzatmadan, soruyu cevaplamaya başlayalım.

 

Bölüm 0: İnternet ve World Wide Web Nedir?

Tamam, internete gelmeden önce, bir bilgisayar ağının ne olduğunu öğrenmeliyiz: En basit tanımıyla bir bilgisayar ağı, iki veya daha fazla elektronik cihazın birbirine bağlanmasıdır. Bu bağ kablolu veya kablosuz olabilir. Örneğin üç bilgisayarı birbirine bağladığınızı düşünün. Bu üç bilgisayar, küçük bir ağ içinde bağlı olur ve aralarında bilgi alışverişi yapabilirler.

 

İnternet, yine en basit tanımıyla, dünyadaki bütün ağ bağlantısı kurma özelliği olan elektronik cihazların bağlanabileceği (tabii ki internetinizi sağlayan şirkete aylık ücretinizi ödediğiniz sürece) dev bir bilgisayar ağıdır. Günlük konuşmada internet kelimesi sadece web sitelerine erişim anlamında kullanılıyor olsa da internet, temelinde sadece bilgisayarların bilgi alışverişini sağlayan bir altyapıdır. Ağ (web) siteleri sadece bu altyapıyı kullanan bir sürü hizmetten sadece bir tanesidir.

 

Bir benzetme kullanacak olursak, internet bütün dünyayı kapsayan bir tren rayı sistemidir. Bu yazıyı Tabella sitesinden okuyabildiğinize göre, bu tren rayı sizin bulunduğunuz konumdan da geçiyor demektir. Fakat, sadece bir tren rayı kullanarak hiçbir şey yapamazsınız: Bir de trene ihtiyacınız vardır. Yazının bu bölümüne kadar ağ siteleri olarak anlattığım şeyler, aslında World Wide Web (WWW veya Türkçe karşılığıyla Dünya Çapında Ağ) diye adlandırdığımız bir “tren” aracılığıyla size ulaştırılır. Yani daha teknik olacak olursak, web sitelerine erişebilmenizi sağlayan hizmetin ismi WWW’dur ve bu hizmet internet altyapısını kullanmasına rağmen, internetin tamamı değildir: Unutmayın ki, bu tren raylarında WWW dışında daha bir sürü farklı tren de vardır. Örneğin, e-postalarınızı doğru kişiye ulaştıran hizmet, WWW’den farklı bir tren, farklı bir sistemdir fakat yine de internet alt yapısını kullanır.

 

Bölüm 1: Ağ Siteleri Nerededir?

Bu soru ilk başta biraz garip gelebilir ama bir düşünün: Tabella‘ya veya başka bir ağ sitesine girdiniz. Bu site bilgisayarınıza/telefonunuza nereden geldi? Bu “gara büyü”* nasıl çalışır?

 

Bir ağ sitesi, en basit formunda sadece birkaç dosyadan oluşan bir şeydir. Yani sizin bilgisayarınızdaki dosyalarınızdan bir farkı yoktur. Nasıl ki siz dosyalarınızı bir bilgisayarda tutarsınız, ağ sitelerinin dosyaları da bir bilgisayarda tutulmalıdır. Tabii ki bu bilgisayar internete bağlı olmalıdır ama dünyanın herhangi bir yerinde olabilir, sonuçta internet bütün dünya çapında bir ağdır. Bu bilgisayar teoride sizin evde kullandığınız bilgisayardan hiçbir şekilde farklı değildir.

 

Tamam, peki, bu ağ sitesini dünyanın öbür ucundan kendi bilgisayarıma nasıl getirebilirim? Bu sorunun aslında bayağı ilginç, uzun ve teknik bir cevabı olmasına rağmen, basit bir şekilde şöyle diyebiliriz: Diyelim ki ağ tarayıcınıza (örneğin Chrome, Safari, hatta belki Internet Explorer) tabella.org yazdınız. Ağ tarayıcınızın ilk yapması gereken, tabella.org‘un dosyalarının bulunduğu bilgisayara “Merhaba, lütfen Tabella‘nın dosyalarını gönderebilir misin?” tarzı bir mesaj yollamaktır. Fakat bu mesajı Tabella‘ya yollayabilmek için, öncelikle Tabella‘nın bilgisayarının nerede olduğunu bilmelidir. Bir benzetme yapmak gerekirse, bir arkadaşınıza mektup yollamak isterseniz, ev adresini bilmeniz lazımdır. Maalesef ağ tarayıcınızın bunu nasıl yaptığını bu yazıda anlatırsam yazı fazla uzayacak diye başka bir sefere saklayacağım. Şimdilik, varsayalım ki ağ tarayıcınız Tabella‘nın bilgisayarının nerede olduğunu biliyor ve mesajını yolladı. Karşılığında, Tabella‘nın bilgisayarı bu mesajı alır almaz, ağ sitesinin dosyalarını bilgisayarınıza geri yollayacak ve ağ tarayıcınız size bu dosyaları gösterecektir.

 

Bölüm 2: Teori Güzel Ama Pratikte Bir Ağ Sitesi Nasıl İşletilir?

Buraya kadar dedik ki, bir ağ sitesinin dosyaları bir bilgisayarda tutulur. Daha teknik olmak gerekirse, bu bilgisayara bir “sunucu” (İngilizcesiyle “server”) denir. Sunucu denilmesinin nedeni, siz ağ tarayıcınızdan ağ sitesinin dosyalarını istediğiniz zaman, size bu dosyaları sunuyor olmasıdır. Dediğim gibi, bu bilgisayarın teoride sizin evde kullandığınız bilgisayardan bir farkı olmasına gerek yoktur. Yani siz de evdeki bilgisayarınızı bir sunucuya çevirip bir site açabilirsiniz. Fakat, ziyaretçilerinizin sitenize 24 saat erişim sağlayabilmesi için, bu bilgisayarın 24 saat açık kalması lazım.

 

Bu aşamada, daha pratik bir yol bulmamız lazım, çünkü evde bir sunucu çalıştırmak çok da iyi bir fikir değil: Öncelikle, ülkemizde her ay elektrik kesintisi olurken, bir bilgisayarı 24 saat açık tutabilmek biraz zor olacaktır. Aynı şekilde, ülkemizde internet hızı çok yüksek olmadığı için, sitenin ziyaretçileri de siteye erişim sağlarken daha yavaş bir yüklenme hızıyla karşılaşacak. Son olarak, bir sunucuyu dışarıdan gelecek saldırılara karşı güvenli tutmak için uğraşmanız da gerekecek. Bunlar ve daha bir çok nedenden dolayı, kendi sunucunuzu kurmak yerine, bu işi profesyonel olarak yapan bir şirketten hizmet satın almak daha mantıklıdır.

 

“Hosting”** terimini duymuş olabilirsiniz. Bu hizmet, tam da yukarıda anlattığım şeydir. Bir şirkete aylık belirli bir para verirsiniz ve sitenizin dosyalarını sizin için hızlı, internete bağlı, güçlü bir bilgisayarda depolar. Ayrıca bilgisayarın güvenliğini, bakımını ve daha bir sürü şeyi sizin için halleder. Tabella sitesinin dosyaları da size bu şekilde sunuldu.

 

Umarım bu yazımı severek okuyup ilginç bulduğunuz bir şeyler öğrenmişsinizdir. Eğer kendiniz bir site kurma hayaline sahipseniz, artık biliyorsunuz ki ilk adım bir hosting hizmeti satın almak olacaktır. Eğer herhangi bir sorunuz varsa, yorumlarda sormaktan çekinmeyiniz.

 

---

* Editörün Notu: Editörün, yazara olan saygısını yansıtır.

** Editörün Notu: Barındırma

 

Fotoğraf için tıklayınız.