Tuhaf belki de dönüş dolaşıp aklımın bu deliği olmayan çember içine girmesi, sıkıcı belki de bazı insanlara göre sürekli aynı ruh hâlinde bulunması bir insanın, insanların görmek istemediği bir surat günün sonunda gerçek hisler ve düşünceleriniz; yüzünüz gözünüz değil de ruhani suratınız çoğu insanın koşarak uzaklaştığı. Kimselere gösteremediğiniz, belki de zaman zaman ondan ötürü utandığınız, herkesin kolektifler içinde yalnızlık tacını taktığı bu çağda dolayısıyla daha da yalnızlaştığınız ruhani suratınız; akıl sağlığınız.
Kimselerin konuşmak istemediği, hâlâ daha toplumumuzdaki çoğu insanın akıl sır erdiremediği hassas bir konu bu; âdeta başlı başına bir tabu. En acısı da belki ruh ve akıl sağlığına karşı alınan tavır. Zor dönemlerden geçen veyahut belli kaygılar yaşayan, kafasındaki tilkilerden dolayı huzursuzluktan geceleri uyku uyuyamayan insanların ve daha nicesinin yaşadıklarına toplum tarafından anlamsız ya da istenmeyen bir “nitelik” olarak bakılması, tıp camiasında ise bu duruma adeta bir baş ağrısı olarak yaklaşılması… Bunu söylememin nedeni tıp camiasının bu duruma gerçekten de bir baş ağrısıymış gibi yaklaşması değil elbette ki, tam da aksine çoğu zaman doktorların hastalara karşı aldığı tavır bir baş ağrısına karşı aldıkları tavırdan çok daha farklı elbette ki, fakat bu metaforu kullanmam Lady Gaga’nın[1] Oprah[2] ile Ocak 2020’nin ilk haftalarında yaptığı söyleşiden[3] kaynaklı. İzlemediyseniz ve bu konulara karşı meraklı ve ilgiliyseniz kesinlikle izlemeniz gereken muhteşem bir diyalog. Oprah ve Gaga arasında geçen bu konuşmada beni en çok etkileyen nokta, Gaga’nın ruh ve akıl sağlığına yönelik bu söyledikleri oldu:
“Ayrıca şunu söylemeliyim ki, söylemeliyim ve bunun birçok açıdan tartışmalı olduğunu biliyorum, ama ilaçlar bana gerçekten yardımcı oldu. Ve ben… Bence birçok insan beyninin onlara yardım etmesi için ilaçtan korkuyor. Ve gerçekten bunun etrafındaki damgalamayı silmek istiyorum çünkü tekrar tekrar söylemekten bıktım. Ve ayrıca, bu arada, birincil bakım doktorunuz size bir antidepresan reçete ediyorsa, bu olmamalıdır. Birincil bakım doktorunuz sizi beyin ilacı konusunda uzman bir psikiyatristle tanıştırmalıdır. Ve ne… bu alanda beni bu kadar etkileyen şey nedir ve gelecekte neden bu kadar yoğun ve çok daha kapsamlı çalışmak istememdeki neden, herkesin bu şeylere erişimi olmaması. Ve bu şeyler için herkesin parası yok. Ve bunun için para istiyorum, dünyadaki en iyi doktorları istiyorum ve beynimizi anlamamızı ve hepimizin aynı sayfada olmasını istiyorum, böylece Jenerasyon Z bununla bizim şu an başa çıktığımız şekilde başa çıkmak zorunda kalmasın. Akıl sağlığı bir krizdir.”
Akıl sağlığının önemini gerek toplum olarak gerek global ölçekte kavrayamadığımızın acı bir kanıtıydı adeta Gaga’nın ağzından dökülen bu kelimeler. Kimsede olmaması gereken utanılacak bir özellik olarak bakılırken yeni nesiller ile birlikte herkeste biraz da olsun var olan insani bir özellik olarak yaklaşılmaya başlanan akıl sağlığı sorunlarının önemi yine de ne yazık ki önemli derecede büyük bir kesim tarafından anlaşılamamakta. Bu konuda okullarda bir eğitim yok, örneğin Gaga’nın söyleşide bahsettiği üzere beyin alanında uzmanlaşmış bir psikolog okullarda bulunmamakta ya da yardıma muhtaç ve savunmasız olduğunuz o yalnız anlarda sizi kısa sürede görebilecek bir psikolog ya da psikiyatr, ne yazık ki özel tedavi sürecini karşılayabilecek maddi durumunuz yoksa, yok. En muhtaç olduğunuz anlarda, size yardım eli uzatabilecek uzman bir doktor yok. Sonuç? Yardım eli için içten içe çırpınan onca insanın kendi hayatlarını alacak duruma gelmeleri ve düzgün bir terapi göremeden antidepresanlar ile yaşayan yüzlerce insan.
Etrafınızda sadece üzerinize adeta antidepresan atan beyin üzerine uzmanlaşmamış bir çok doktor var. “Buna mı dert edindin? Saçmalama.” diyen ya da arkasına dönüp bakmaya zahmet bile etmeyen insanlar var çoğunlukla. Bu nedenlerden ötürüdür ki; akıl sağlığının önemini, akıl sağlığı sorunu olan bir bireye nasıl yaklaşmamız gerektiğini, kendi akıl sağlığımızı nasıl korumamız ve kendimize ruhani açıdan nasıl yaklaşmamız gerektiğini öğrenmemiz ve öğretmemiz gerekir. Akıl sağlığı korkulacak ya da kaçınılacak bir özellik değildir, bu nedenle normale kıyasla üzgün gözüken bir arkadaşınıza ya da otobüste yanınızda sessizce ağlayan bir bireye usulca yaklaşıp “İyi misiniz?” diye sormak bir insanlık görevi olmalıdır ve esasen de öyledir. Tek yapmanız gereken dinlemek. Bu kadar basit aslında bir insana yardım eli uzatabilmek.
İnsanlığını unutan insanın kendi dertleri içinde boğuluşunu izlememek adına harekete geçmemiz gerekir. Birbirimizin sırtına basmak yerine birbirimizin ellerinden tutarak destek olmamız gerekir. Akıl sağlığını, olduğu üzere, bir kriz olarak değerlendirip ona göre düzenlemeler yapmanın vakti çoktan geldi de geçiyor ve bizler bunun farkında bile değiliz. Kolektifler içinde giderek daha da yalnızlaştığımız bu dünyada kendi dertlerimizle boğuluyoruz; bizleri anlayan başkaları da olabileceğini, bu konuda yardıma ihtiyacı olan insanların şanslı bir takım kesim dışında bir an önce beyin konusunda uzman bir doktora danışabilme şansının olabileceğini ve bu şansı bizlerin günden güne artıracağımız farkındalıkla mümkün olabileceğini unutuyoruz. Başkalarının derdini görmezsek üzülmeyiz diye düşünerek belki de kapıyoruz gözlerimizi ağlayan ve yardım çığlığı atan savunmasız gözlere. Görmezden geliyoruz intiharları, hatta ayıplıyoruz yeri geldiğinde sessizce. Buradaki sorunlu nokta o kadar açık ki aslında… Görebilmemiz ve gösterebilmemiz gerek. İnsanların kendi canlarını alma noktasına gelmeleri kendi içlerinde tek başlarına çözemediği sorunlardan ziyade akıl sağlığına yönelik alınan sistemdeki tavır sorunudur. Bu soruna ışık tutmanın ve yardımımıza ihtiyacı olan insanların ellerinden tutmamızın zamanı gelmedi mi artık?
Referanslar
[1] https://onedio.com/haber/muhtemelen-lady-gaga-hakkinda-bilmediginiz-8-sey–720576
[2] https://onedio.com/haber/60-dogumgununde-oprah-winfrey-ve-hakkinda-bilmedikleriniz-444212
[3] https://www.weightwatchers.com/us/ambassadors/oprah/tour/lady-gaga
Fotoğraf için tıklayınız.