Doğa bize o kadar güzel, lezzetli ve bir o kadar da şifalı bitkiler sunuyor ki hepsinin ayrı ayrı incelenmesi, sağlık açısından faydalarına bakılması ve değerlerinin açığa vurulması gerekiyor. Bu yazıyı bugün gazetede gördüğüm “lapsana” haberi üzerine duyduğum sevinç ve mutluluğu dile getirmek adına yazmak istedim. Lapsana eskilerin zeytinle ve kuru ekmekle (gafkalya) tükettiği roka tadına benzeyen hafif acı bir tadı olan, hardal otu olarak da bilinen ve ülkemizde bolca bulunmasına rağmen değeri pek bilinmeyen bir bitkidir. Oysaki hardal otu yani “lapsana”, kuşkonmaz (ayrelli), molohiya, enginar, zencefil, zerdeçal ve daha birçok bitki, zengin polifenolik bileşenlerden dolayı birçok yararlı özeliğe sahiptir.
Polifenoller ve Yararları
Polifenoller, radikal süpürücü özelliği olan hidroksil grupları içeren bitkilerde doğal olarak bolca bulunan ve antioksidan (Şekil 1), antikanser, antienflamatuvar ve antibakteriyel özelliklere sahip maddelerdirler.
Bunlara ek olarak bazı polifenollerin yaşlanmayı önleyici etkileri de bulunmaktadır. Yaşlanma oldukça kompleks ve birçok faktöre bağlı olarak artıp azalsa da devam eden, sürekliliğe sahip açıklanması oldukça zor doğal bir olaydır. Buna karşın vücuttaki radikal türlerin ve okidasyon süreçlerinin yaşlanma üzerindeki negatif etkisi düşünüldüğünde, dışarıdan destek amaçlı alınan antioksidan madde içeriği yüksek besinlerin yaşlanma üzerindeki etkisinin yadsınması ya da araştırılmaması büyük bir noksanlık olur.
Antioksidan özelliği bulunan polifenolik maddelere spesifik olarak “kurkumin” ve “lapsana”da da bulunan “quercetin” (Şekil 2) maddeleri örnek olarak gösterilebilir. Bu kimyasal maddelerde bulunan çözünürlük gibi bazı sıkıntıları da göz ardı etmeden, polifenolleri insan sağlığına daha da yararlı olabilecek bir şekilde iyileştirip kullanıma sunabilmek büyük önem taşımaktadır.
Referanslar
Altundag, E.M., Gençalp, D., Özbilenler, C., Toprak, K. and Kerküklü, N., 2020. In vitro antioxidant, anti-inflammatory and anti-cancer activities of methanolic extract of Asparagus horridus grows in North Cyprus. Turkish Journal of Biochemistry, 45(4), pp.365-372.
Merrouni, I.A. and Elachouri, M., 2020. Anticancer medicinal plants used by Moroccan people: Ethnobotanical, preclinical, phytochemical and clinical evidence. Journal of Ethnopharmacology, 266, 113435.
Özbilenler, C., Altundağ, E.M. and Gazi, M., 2020. Synthesis of quercetin-encapsulated alginate beads with their antioxidant and release kinetic studies. Journal of Macromolecular Science, Part A, 58(1), pp.22-31.
Paul, K., Chakraborty, S., Mallick, P., Bhattacharjee, P., Pal, T.K., Chatterjee, N. and Chakrabarti, S., 2021. Supercritical carbon dioxide extracts of small cardamom and yellow mustard seeds have fasting hypoglycaemic effects: diabetic rat, predictive iHOMA2 models and molecular docking study. British Journal of Nutrition, 125(4), pp.377-388.
Queen, B.L. and Tollefsbol, T.O., 2010. Polyphenols and aging. Current Aging Science, 3(1), pp.34-42.
Silva, A.M., Martins-Gomes, C., Souto, E.B., Schäfer, J., Santos, J.A., Bunzel, M. and Nunes, F.M., 2020. Thymus zygis subsp. zygis an endemic portuguese plant: Phytochemical profiling, antioxidant, anti-proliferative and anti-inflammatory activities. Antioxidants, 9(6), p.482.