Bir Yılınız Bir Odaya Sığar mı?

Saat başı 1, günde 24, ayda 720, yılda 8760 fotoğraf.

 

Her fotoğraf bir saati, her dikey sıra bir günü, tüm oda ise bir yılı simgeliyor. Sadece başınızı 360 derece çevirerek bu kişinin bir yılına şahit olabilirsiniz.

 

Aylar önce Londra’da Tate Modern’e gittiğimde karşıma çıkan Tehching Hsieh’nin (Time Clock Piece) One Year Performance 1980-1981 adlı eseri beni oldukça etkilemişti.

 

Kocaman bir oda ve yüzlerce fotoğraf. İlk bakışta, aynı fotoğrafın birçok kopyası olduğunu düşündüm. Daha sonra odada ilerledikçe her fotoğrafın farklı olduğunu ve fotoğraftaki adamın saçının gittikçe uzadığını fark ettim. Her fotoğraf şeridinin üzerinde bulunan sarı kâğıt ilgimi çekti. Yaklaşıp incelemeye çalışırken bu kâğıtlarda tarih ve saatlerin yazılı olduğunu görünce içimde fotoğraflara karşı farklı bir duygu oluştu. Farkında olmadan sarı kâğıtları kontrol etmeye başladım ve bazı sorular aklıma takıldı.

 

“Bunlar gerçek olabilir mi?”, “Ne kadar zamanda çekmiş olabilir ki bu fotoğraflar?” gibi… Tam olarak bir yıl!

Performansına saçını kazıtarak başladı ve bütün bir yıl boyunca her saat başı stüdyosuna gidip kendini fotoğraf çekti. Bu da demek oluyor ki yıl boyunca neredeyse kesintisiz uyumamış veya farklı bir şey yapamamış! Fotoğrafını çektikten sonra odayı terk etmesi gerektiği için yaklaşık 50 dakikada yapabileceği şeyler de kısıtlı.

 

Tehching Hsieh, 1950’de Tayvan’da doğdu. Sanat dünyasına liseyi bırakıp yağlı boyaya başlayarak atıldı. Daha sonra performansa olan ilgisi yağlı boyanın önüne geçti. Sanat yapabilmek için bir yolunu bulup Amerika’ya kaçak yollardan girdi. Amerika’da 14 sene yasa dışı bir mülteci olarak yaşadı, daha sonra ise Hsieh’ye af verildi.

 

Bir sanatçı olarak Hsieh’nin sanatı için kullandığı materyal, “zaman”. Dolayısıyla işlerinde zamanı işleyip bunu canlandırıyor. Yani sanatının asıl aracı olarak kendini ve vücudunu kullanıyor.

 

Hsieh’nin zaman geçirme ve zamanı işleme konularına olan ilgisi ve bir yıllık performansı, tek bir yıl ile sınırlı değildir. Hsieh’nin 5 adet “Bir Yıllık Performansı” bulunmaktadır:

 

1. (Cage Piece) One Year Performance 1978-1979 – Hsieh’nin bir yıllık performanslarının birincisi. Bu performansında bir yıl boyunca içerisinde sadece bir yatak, lavabo, ışık ve kova bulunan bir hücrede geçirdi. Hiç konuşmadan, okumadan, yazmadan, radyo veya televizyon olamadan. Oda arkadaşı her gün ona yemek getiriyor, çöpünü boşaltıp bir fotoğrafını çekiyordu.

2. (Time Clock Piece) One Year Performance 1980-1981 – Tate Modern’de benim ziyaret edip gördüğüm eser.

3. (Outdoor Piece) One Year Performance 1981-1982 – 26 Eylül 1981’den 26 Eylül 1982’ye kadar bütün bir yılı sokakta geçirdi. Hiçbir bina, barınak, araba, tren, bot veya çadıra girmeden. Sadece çantası ve uyku tulumu ile bir yıl.

4. (Rope Piece) Art/ Life One Year Performance 1983-1984– Bütün bir yılı Linda Montano adlı sanatçı ile 2.5m uzunluğunda bir ip ile bağlı geçirdi. Her zaman aynı mekanlarda bulunup, birbirlerine hiç temas etmediler.

5. (No Art Piece) One Year Performance 1985-1986  –  Bir yıl boyunca sanat yapmadı, okumadı ve hiçbir sanat çalışmasını görmeye gitmedi…

 

Her eser farklı bir dokümantasyon ve farklı bir zorluk içeriyor. Hsieh bu bir yıllık performansları sürecinde yasa dışı bir mülteciydi ve eserleri o yıllarda pek ilgi görmedi, fakat son yıllarda eserlerine olan ilgi arttı.

 

“Gördüğünüz gibi neredeyse hiçbir şey yapmadım zaman işlemek dışında.” – Teching Hsieh

 

“Hiç kimse zamanını harcamak istemez, ama kim harcamaz ki.” – Teching Hsieh

 

Bir yılın daha sonuna yaklaştığımız bugünlerde her sene olduğu gibi kendi kendimize bu yılın değerlendirmesini yapmaya başladık. Hedeflerimize ulaştık mı? Bu sene dolu dolu mu geçti yoksa bir sene daha mı boşa harcandı gibi düşünceler kafamızda dolaşırken, benim de aklıma bu sergi geldi.

Zamanını boş boş geçiren bir adam, gerçekten boş boş mu geçirdi sizce? O zaman yazıyı bir daha okuyun.

 

Kaynakça:

1. “Tehching Hsieh.” Tehching Hsieh. https://www.tehchinghsieh.com/.
2. Cummings, Andrew. “Art Time, Life Time: Tehching Hsieh.” Tate. https://www.tate.org.uk/research/research-centres/tate-research-centre-asia/event-report-tehching-hsieh.
3. Adrian Heathfield. Doing Time. Taipei Fine Arts Museum of Taiwan, 2017. https://www.tfam.museum/File/files/02exhibition/170414_57VB/57VB_DT_Brochure.pdf