Hangi yıl olduğunu hatırlayamadığım bir yılbaşı tatilinde yine Kıbrıs’tayım ve yine hastayım. Malum evler ne kadar ısıtılırsa ısıtılsın, nem ve küf gitmemekte. Özellikle evi bizimki gibi dağa yakın olanlar iyi bilirler! Boğazım şişmiş ve ben konuşamazken, önüme kötü görüntülü bir “kocakarı ilacı” konuldu ve bundan yersen boğazın rahatlayacak denildi. Tabii ki yemem dedim, ama sonra merak edip nedir diye sordum. Zencefil rendelenmiş, üstüne de karabiber, bal ve birkaç damla limon suyu eklenmiş. O zamanki ön yargımdan yemedim ve boğazımın ağrısından günlerce konuşamadım. Daha sonradan öğrendim ki, bizim kocakarı ilacının içindeki zencefil, çok değerli özellikleri olan bir süper gıdaymış!
Zencefil, diğer adıyla Zingiber officinale, toprak altında yatay olarak uzanan, çok sayıda saçak kökleri olan, silindir biçiminde bir toprak altı gövde bitkisidir. Çin, Tayland ve Hindistan gibi tropikal ülkelerde tüm yıl boyunca yetiştirilebilir. Taze, kurutulmuş, turşu, toz ve kristalize (şekerlenmiş) olarak birçok formda karşımıza çıkabilir.
Zencefil zengin fitokimyasal (bitkilerden elde edilen biyolojik olarak aktif bileşikler) içeriğinden dolayı birçok faydalı özelliklere sahiptir ve asırlardır geleneksel bitkisel ilaçlarda kullanılır. Bu özelliklerden birkaç tanesi:
- Anti-kanser özelliğine sahiptir.[1][2]
- Sindirim sisteminde kas aktivitesini arttırarak, kabızlık ve şişkinlik giderir.[3]
- Diyabet tedavisinde kan dolaşımını arttırır, kan kolesterolünü ve kan şekerini düşürür.[3][4]
- Enfeksiyon giderici etkiye sahiptir.[5]
- Migreni rahatlatmak için ağrı giderici özelliğe sahiptir.[6]
Dikkat! Araştırmalar, beslenme yoluyla zencefil tüketimi için aşağıdaki uyarıları göstermektedir:
- Toz formda zencefil midede yanmaya sebep olabilir.[7]
- Safra kesesi problemlerini kötüleştiren safra taşlarını etkileyebilir.[7]
- Kan pıhtılaşmasını yavaşlatan ilaçlar (Warfarin gibi antikoagülanlar) zencefil ile etkileşime girebilir.[8]
Özetlenecek olursa, zencefil beslenme yoluyla tüketildiğinde sağlık için çok yararlıdır. Fakat herhangi bir ilaç kullanıyorsanız mutlaka doktorunuza hangi yiyeceklerle etkileşime girebileceğini sormalısınız!
Zencefilin özelliklerinden faydalanmak için günlük beslenmeye 3 veya 4 gram zencefil ilave edilebilir. Örneğin, 1 gram zencefil yarım çay kaşığı toz zencefil ya da 1 çay kaşığı rendelenmiş taze zencefil ile eşdeğerdir. Deneyerek, size en iyi gelen miktarı saptayabilir ve tüketebilirsiniz. Ayrıca, zencefilin birçok formlarda karşımıza çıkması bizim için çok pratik. Mesela, taze zencefili smoothie’lernizde kullanabilirsiniz, turşu zencefili salatalarınızda tüketebilirsiniz ya da rendelenmiş taze zencefili menemene ekleyebilirsiniz. Damak tadınız ve hayal gücünüzü kullanarak zencefili hayatınıza istediğiniz formunda dâhil edebilirsiniz!
Kendinize iyi davranın ve sevgiyle kalın…
Referanslar
[1] Park, EJ., Pezzuto, JM. Botanicals in cancer chemoprevention. Cancer Metastasis Rev. 2002; 21(3-4):231-55.
[2] Shukla, Y., Singh, M. Cancer preventive properties of ginger: a brief review. Food Chem Toxicol. 2007 May; 45(5):683-90.
[3] Zadeh, JB., Kor, NM. 2014. Physiological and pharmaceutical effects of Ginger (Zingiber officinale Roscoe) as a valuable medicinal plant. European Journal of Experimental Biology, 4(1), pp. 87-90.
[4] Roufogalis, BD. 2014. Zingiber officinale (Ginger): A Future Outlook on Its Potential in Prevention and Treatment of Diabetes and Prediabetic States. New Journal of Science Volume, Article ID 674684, 15 pages.
[5] Mashhadi, NS., Ghiasvand, R., Askari, G., Hariri, M., Dervish, L., Mofid, MR. 2013. Anti-Oxidative and Anti-Inflammatory Effects of Ginger in Health and Physical Activity: Review of Current Evidence. International Journal of Preventive Medicine, 4(1), pp. 36-42.
[6] Bode AM, Dong Z. The Amazing and Mighty Ginger. In: Benzie IFF, Wachtel-Galor S, editors. Herbal Medicine: Biomolecular and Clinical Aspects. 2nd edition. Boca Raton (FL): CRC Press/Taylor & Francis; 2011. Chapter 7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK92775/
[7] “Ginger, NCCIH Herbs at a Glance”. US National Center for Complementary and Integrative Health. Retrieved 25 April 2012.
[8] Shalansky S, Lynd L, Richardson K, Ingaszewski A, Kerr C (2007). “Risk of warfarin-related bleeding events and supratherapeutic international normalized ratios associated with complementary and alternative medicine: a longitudinal analysis”. Pharmacotherapy, 27(9): 1237–47.