Bilgime güvendiğim her konuda tartışmayı çok seven biri olarak girdiğim tartışmalarda zaman zaman karşı tarafta zaman zaman da kendimde gördüğüm bazı temel, yapılmaması gereken hatalardan bahsetmek isterim. Bu hatalar basit bir tartışmada bile yapıldığında tatsız sonuçlara sebep olurken kişinin sözlerine çok daha fazla dikkat etmesi gereken ortamlarda yapılıp çok daha büyük rezilliklere yol açabiliyor.
İlk olarak bir bilginiz olmadan bir fikrinizin olmaması gerektiğinin altını çizerim. Bu çok önemli. Bilginin kaynağının güvenilirliği de bayağı önemli bir konu. Bilginize güvenmiyorsanız veya konuda pek bir bilginiz yoksa pek yorum yapmamayı, daha fazla dinleyip öğrenmeyi tercih etmenizi dilerim. Yine de “Bu konuda bildiğim kadarıyla…” gibi cümleler kurmakta bir sıkıntı yok tabii.
Bir diğer önemli nokta ise tartışmalarda egomuzun değil fikrimizin konuşmasına izin vermek. Kimin üstün olduğuna değil de görüşlerin hangisinin daha doğru olabileceğini belirlemek adına tartışın ve söylenilen sözleri kişisel algılamayın. Görüşlerinizi karakterinizin bir parçası hâline getirmeyin, anlayın ki her zaman için konularda görmediğimiz bakış açıları ve hesaba katmadığımız daha gelişmiş etkenler olabilir. Tavrınız “ben bunu düşünüyorum; bunun doğru ve mantıklı olduğuna inanıyorum; daha iyi bir görüşünün olduğunu iddia ediyorsan bana anlat ve beni ikna et” olsun, “en doğrusunu ben bilirim” değil. Yanlış olabilirsiniz tabii, yanlış olmanız sizi cahil yapmaz bilakis “ben hep doğruyum” diye düşünen ve gelişmeye efor harcamayan insanı cahil diye tanımlarsak daha doğru olur. Bu yüzden yanılmaktan asla korkmayın. Sonuçta hepimiz yanıla yanıla öğreniyoruz.
Küfür yok. Asla. En yakınınızla bile bir konu tartışırken kullandığınız küfür konuyu kişisel bir tartışmaya hemencecik çevirebilir. Olgun davranın, kendinizi ifade edebilmek için saçma kelimelere ihtiyacınızın olmadığını size temin edebilirim. Saygılı olmayı bilin, karşınızdaki şahsın sözünü bitirmesine izin verin, onu ona bakarak dinleyin, dikkatinizin onda olduğunu belirtin ve arada onu dinlediğinizi simgeleyen basit tek kelimelik cümleler kurun. Deyinmeden geçmemek gerek: Dinlemek için dinleyin, konuşmak için değil.
Beyninizin işleyişini öğrenin. Daha önce bahsettim ya; kendinizi ispat etmek için değil, öğrenmek için tartışın ve görüşünüzü geliştirmeye açık olun. Böyle bir bilinçte olduğunuzda beyniniz sizi haklı çıkarmak için size kanıtlar bulmak yerine öğrenmeye odaklanır. Bu beynimizin bir oyunu aslında. Araba sürer gibi tartışmayın, beyniniz otomatikte değil keşfetme modunda olsun ki tartışmak size bir şeyler katabilsin. Bilimde buna algıda seçicilik diyoruz fakat aslında algıda seçici olmayı biz bilinçli bir şekilde seçmiyoruz. Daha önce evinize giden yolda hiç fark etmediğiniz fakat uzun süredir orada bulunan bir ayrıntı olmadı mı? Bunun nedeni yola odaklanmış olmanız olabilir. Bilinçli bir şekilde o ayrıntıyı orda fark etmemeyi mi seçtiniz peki? Hayır, bilinçli bir şekilde yola odaklanmayı seçtiniz ve o detay arada bir yerde sizin haberiniz bile olmadan tercihlerinizin kurbanı gitti. İşlemi yandaki şemada özetleyebiliriz. Bu konuda kanıt niteliğinde bir şey istiyorsanız bu linke tıklayınız.
Videoyu izlemişseniz artık beni daha iyi anlıyorsunuz demektir. Kendinize her polemiğe girmeden önce hatırlatın, amacınız kanıtlamak değil öğrenmek. Bu sayede beynimizi otomatik sistemde kullanmanın önüne geçebilirsiniz.
Baktınız ki karşınızdaki insan sizi anlamaktan kaçınıyor ve tam da sizin kaçındığınız bir noktaya tartışmayı sürüyor, ona onu anladığınızı ifade edin ve onu sizi anlamaya basit cümlelerle ikna edin. “Seni anlıyorum, haklısın şu konuda daha önce düşünmemiştim.” ya da “Daha önce ben de senin gibi düşünmüştüm fakat bir de böyle bakmaya ne dersin?” demek bu sorunu ortadan biraz olsun kaldırabilir. Olmadı, bırakın. Sonuçta başka zaman farklı insanlarla doyasıya tartışabilirsiniz.
Yapıcı tartışmak size birçok şey katabilir. Tartışın, cesurca söyleyin fikirlerinizi. Bırakın yanlışsanız insanlar sizi düzeltsin, doğruysanız da ne mutlu size! Herkese bol bol tartışıp çokça öğrenip eğlendiği haftalar diliyorum.