Tarihî Bir Seçimden Arda Kalanlar

26 Mayıs’ta bir seçim oldu. Kıbrıs Cumhuriyeti vatandaşları Avrupa Parlamentosunda (AP) Kıbrıs’ı 5 yıl temsil edecek olan 6 milletvekilini belirlemek için sandık başına gittiler. Uzun bir süre konuşulacak, Kıbrıs tarihinde ilkleri barındıran bir seçim oldu.

Seçim ile ilgili her şeyi irdelemeden önce Kıbrıs ve Avrupa Birliği hakkında biraz bilgi vermek istiyorum. 1 Mayıs 2004 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti tüm adayı temsilen Avrupa Birliği’nin resmî bir üyesi hâline geldi. Üyelik şartları gereğince üye ülkelerin kendilerini Avrupa Parlamentosunda temsil etmeleri için milletvekili seçimi yapılıyor. Her ülkenin milletvekili sayısı, o ülkenin nüfus oranına göre belirlenir. Kalabalık bir ülke olmayan Kıbrıs ise parlamentoda 6 vekil bulundurma hakkına sahiptir.

Kıbrıs’ta ilk seçim 13 Haziran 2004 yılında yapıldı. Her zamanki gibi merkez sağ partisi DİSİ ile sol görüşlü parti AKEL başa baş yarıştılar ve ikişer vekil her iki partiden de AP’ye girdi. Merkez soldan merkez sağa geçen ve Annan Planı döneminde akıllardan hiç çıkmayacak olan Tasos Papadopulos’un partisi DİKO bir milletvekili ve şu an aktif partiler listesinde bulunmayan ve 2005 yılında Avrupa Partisi olarak adını değiştiren Avrupa Demokrasi Partisi bir milletvekili çıkarmıştı.

İkinci seçim 6 Haziran 2009 tarihinde gerçekleşti. Bu seçim Kıbrıs siyaseti için ileriye dönük mesajların verilmeye başlandığı bir seçimdi, zira her seçimde biraz daha oy arttıran aşırı sağ, Helen milliyetçisi, Avrupa Birliği karşıtı ELAM ilk kez AP seçimlerine girdi ve 683 oy ile siyasi aktifliğine bir başlangıç yapmış oldu. Seçim sonuçlarına gelecek olursak, AKEL ve DİSİ yine başa baş gitti ve yine ikişer milletvekili çıkaran partiler oldular. Bu iki partiyi takiben DİKO yine bir ve bu defa Avrupa Demokrasi Partisi yerine Sosyal Demokratlar Hareketi olan EDEK bir milletvekili hakkı kazandı.

Üçüncü seçimde oy pusulalarında yalnız Kıbrıslırum adayların ismi yoktu. Kıbrıslıtürklerin bu seçimlere aday olarak katılmaya başlamaları bir dönüm noktasıydı. İki toplumlu DRASİ-EYLEM partisi, Kıbrıs Sosyalist Partisi ve bağımsız aday Şener Levent vardı pusulalarda. Bu arada unutmadan söyleyeyim, tarih 25 Mayıs 2014’tü. Şener Levent 2746 oy alarak siyaset tarihinde en fazla oy almış bağımsız aday olarak tarihe geçti. DRASİ-EYLEM 2261 oy, Kıbrıs Sosyalist Partisi ise 282 oy aldı. ELAM ise hiç beklenmedik bir şekilde 2009 AP seçimlerine göre oylarını %925,77 oranında artırarak 683 oydan 7006 oya sıçradı. Seçim sonuçları 2009 seçimleri gibi gitti. DİSİ ve AKEL ikişer aday, DİKO ve EDEK birer aday çıkarabildiler. Şunu da belirtmek gerek ki EDEK bu bir aday çıkarma zaferini Yeşiller Hareketi ile yapmış olduğu ittifak ile başarmıştı. Aksi takdirde bu zafer Vatandaşlar İttifakının olacaktı.

Son seçim geçenlerde yapıldı, 26 Mayıs 2019 tarihinde. Her konudan açıkçası tarih yazılan bir seçim oldu. AKEL ilk defa tarihinde Kıbrıslıtürk bir aday çıkardı. Niyazi Kızılyürek’ti o aday. Kıbrıslıtürk 6 adayın bulunduğu ilk defa bir hareket, ki bu Yasemin Hareketinden başkası değildi, oy pusulalarında yerini aldı. 2014 yılının bağımsız adayı Şener Levent bu kez 5 arkadaşı ile beraber Yasemin Hareketinde yer alıyordu. Elbette ki Kıbrıs Sosyalist Partisi yine aday partiler arasındaydı. Büyük hazırlıklar sürdü seçim öncesi. Kıbrıslıtürklerin oy kullanmalarına yönelik büyük hazırlıklardı bunlar. Seçim kütüğünde kayıtlı olamayan Kıbrıslıtürklerin kütüğe kaydolması yönünde yapılmış büyük hazırlıklar. Kıbrıs Cumhuriyeti Seçim Kurulu yaklaşık 81,000 Kıbrıslıtürk’ün oy kullanabileceğini söyledi ve Kıbrıslıtürklere özel adanın güneyinde 9 sınır kapısına yakın yerlerde 50 tane sandık kurma kararı aldı. Ben de oy kullananlar arasındaydım bu tarihî seçimde. Birmingham’da oyumu Kıbrıs’ta umutların tekrar yeşermesi için kullanmıştım.

Hiç kuşkusuzdu ki bu seçimin en büyük favori ismi Niyazi Kızılyürek’ti. Seçilmesine kesin olarak bakılan ve en çok oy alacak aday olarak görülen biriydi. Elbette bu oylar Kıbrıs’ın kuzeyinde yapılan destekler ile gerçekleşti. AKEL’in yıllar boyu CTP ile olan yakınlığı bu seçim sonucunu etkileyen en büyük etkenlerden biriydi. AKEL’in adayı Niyazi Kızılyürek’e aynı zamanda kuzeyden CTP’nin yanı sıra, BKP ve YKP de desteklerini resmî bir şekilde belirtmişti. Seçim sonuçlarına geçecek olursak, Yasemin Hareketi ilk seçimine göre iyi bir oy aldı. 5003 oy alan Yasemin Hareketini eğer 2014 yılında seçime katılan bağımsız aday Şener Levent’in devamı olarak görürsek oylarını %77,7 oranında artırdıklarını belirtmek isterim. Kıbrıs Sosyalist Partisinin oylarında ise %38,65 oranında bir gerileme olduğunu görmek pek zor değil. Beni endişelendiren ve seçim sonuçlarını beklerken kafamda büyük soru işaretleri yaratan belki de tek parti ELAM’dı. Acaba parlamentoya bir milletvekili dahi sokabilecek miydi? Başaramadı elbette, fakat parlamentoda yine bir milletvekili kazanan EDEK ile aralarında çok çok az bir oy farkı vardı. Avrupa’da yükselen ırkçılık ve aşırı sağ, Kıbrıs’ta da yükselmeye başladı. Seçim sonucu bize bu mesajı verdi. Zira 2014 seçimlerine göre ELAM oylarını %233,28 oranında arttırmıştı. ELAM 23350 oy toplamayı başarmıştı kısacası… Bu oyun 14 tanesi ise kardeş gördükleri(!) Kıbrıslıtürklerden onlara birer hediyeydi. Benim için seçim sonuçlarını biraz tuhaf kılan bir bölümde buydu açıkçası.

ELAM’ın Avrupa Parlamentosu seçimlerinde aldığı oy oranları.

Genel seçim sonuçlarına gidersek, DİSİ ve AKEL yine kıyasıya bir mücadele ile ikişer milletvekili çıkardı ve bu vekiller arasında tarihte bir ilk olan Kıbrıslıtürk Niyazi Kızılyürek de vardı. İstikrarlarını koruyan partilerden olan DİKO ve EDEK ise yine birer tane vekili AP’ye yollamış oldular.

2019 Avrupa Parlamentosu seçim sonuçları (Kıbrıs).

Yazımı yazarken sürekli yinelediğim gibi ileriye dönük bazı dersler çıkarmamız gerekiyordu bu seçimlerden. İlk olarak, 5 yıl sonra ELAM’ın AP’ye mutlaka bir aday gönderecek olması gerçeği; ikinci olarak ise Annan Planı döneminde biz Kıbrıslıtürklere ihanet eden AKEL’e, Kıbrıslıtürklerin gidip oy vermesi ile Kıbrıslıtürklerin AKEL’i affettiği gerçeği önemli dersler arasındadır. Aynı zamanda Kıbrıslıtürkler Avrupa Birliği ve 1960 yılında kurulan ortak, bağımsız ve iki toplumun söz hakkı olduğu Kıbrıs Cumhuriyeti’nin vatandaşları olduklarını hatırladılar. Tarihimizde ilk kez “6 sandalyeden 2’si biz Kıbrıslıtürklerindir.” sözü siyasette dolaşmaya başladı ve sanırım doğru bir söz bu! Federasyon, ki bu birçok Kıbrıslıya göre en iyi çözüm şeklidir, tekrardan gündemde dolaştı. AKEL ona giden oyların, Kıbrıs’ta olası bir federasyona giden oy olduğu ile ilgili propagandalar yaptı. İlk defa AKEL üyeleri Kıbrıs’ın kuzeyini gezip oy istediler Niyazi Kızılyürek ile beraber. Niyazi Kızılyürek, AP’nin dillerinde Türkçenin de olacağını söyledi, vaat etti. Olmalı da zaten, çünkü Kıbrıs Cumhuriyeti’nin resmî dillerinden biri zaten Türkçe. Artık gözlerimiz, önümüzdeki 5 yıla dönmüş olacak. Vaatler gerçekleşecek mi, federasyona dönük büyük bir adım atılacak mı, Kıbrıs sorununa Avrupa Birliği’nde gerektiği düzeyde önem gösterilecek mi, bunları göreceğiz. Güzel günler görmek dileği her zaman içimizde sönmeyecek bir umut ışığı olsun! Tüm kazanan vekilleri tebrik ederim.

Referanslar

Fotoğraf için tıklayınız.

Yorum bırakın Yanıtı iptal et