Bir işletmenin başarılı olduğunu nasıl anlarız? Neye göre belirlenir bu?
Bu soruya verilebilecek cevapların birçok farklı versiyonları olabilir elbette. Ancak bana kalırsa en somut gösterge o şirket isminin ürün ismi yerine geçmesidir. Mesela jilet: “Gillette şirketi, bir tıraş bıçağı imalatçısı olarak 1901 yılında King C. Gillette tarafından Boston, Massachusetts, Amerika Birleşik Devletleri’nde kuruldu.”[1]
Aslında bir şirket ismi olan Gillette, jilet olarak dilimize geçti ve tüm ürünlere jilet ismini kullanmaya başladık. Ürün adı olmuş olan markalar, literatürde jenerik markalar olarak adlandırılırlar. Bu durumun bir başka örneği ise Selpak. Günlük hayatımızda, sıklıkla karşılaştığımız veya bizzat gerçekleştirdiğimiz bir soru kalıbı da “Bir Selpak rica edebilirmiyim?” veya “Selpak var mı?” sorularıdır. Bu derece geniş kabul görmenin temel sebebi genellikle o pazarda ilk olmaktan kaynaklanır. Ancak “Selpak’ın başarısı sadece Türkiye’yi temizlik kağıdı ile tanıştıran marka olmasına bağlı değildir. Rakiplerine göre açık bir üstünlüğü olmasına rağmen Selpak pazarlama stratejilerini ve ürünlerini sürekli yenilemeyi ihmal etmedi.”[2]
Elbette bu konudan bahsetmişken Nescafé’yi atlamak olmaz. Günümüzde birçok farklı suda çözünebilen hazır kahve markaları mevcut. Ancak bu kahve grubunun tümüne “Nescafé” demek çok yaygın bir davranış. “Filanca markanın Nescafé’si daha güzel.” ya da “O markanın Nescafé’sinden kalmadı.” gibi cümleler sıklıkla duyabileceğiniz cinsten. Nescafé’nin başarısının önemli bir kısmında pazarda ilk olması ve yerleşik alışkanlıkları değiştirmesinin payı var.
Öte yandan, bir temizlik markası olan Cif adlı ürünün ismi “ciflemek” deyişi ile kullanılıyor. Bahse konu ürünün reklamında geçen “Cif’le cifleyin.” lafı zamanla dilimize yerleşmiş. “Hoover’leyelim be annem buraları.” cümlesi de oldukça tanıdıktır. Elbette “Hoover” de bir markadır.
Yukarıda bahsettiğim şekilde olan markalardan birçok örnekler verebiliriz. Kısaca bir listesini vermek gerekirse, benim bulabildiğim on beş adet ürün/marka mevcut:
- Sarelle
- Cif
- Atari
- Nescafé
- Jakuzi
- Camsil
- Jeep
- Bally
- Tippex
- Rimmel
- Thermos
- Walkman
- Jilet (Gillette)
- Teflon tava (Aslında Teflon DuPont markasınındı.)
- Hoover
Bir başka enteresan detay ise, sıklıkla kullandığımız kot pantolonlardır. “Türkiye’de ‘Blue Jean’ yerine kullanılan ‘Kot’ ismi aslında İzmir’de bu tür pantolonları üretmiş olan ‘Muhteşem Kot’ adlı firmanın Kot Pantolonları’ndan gelmektedir.”[3]
Jenerik markalara dair örnekleri çoğaltmak mümkün. Markanızın ürün adı olarak kullanılması için her şeyden önce müşteri kitleniz tarafından geniş bir kabul görmeniz gerekir. Bu uğurda çalışırken, pazarda öncü olmanız veya yaratıcı reklam kampanyalarınızın olması sizi avantajlı kılacaktır.
Günlük hayatımızda kullandığımız kelimelerin kökenlerini bilmek, öğrenmek yararlı olduğu kadar bazen ilginç bir bilgidir. Belki yukarıda saydığım kelimelerin aslında birer marka olduğunu biliyordunuz, veya şimdi öğrendiniz. Elbette bu listenin dışında kalan ve bu tanıma uyan birçok ürün vardır. Düşünün bakalım, aklınıza geliyor mu. Neler olabilir?
Referanslar
[1] Site Editörleri. (2020). Gillette (marka). Vikipedi.
[2] Karaca M. E. (2010). Bir Paket Kağıt Mendil Alabilir miyim? İnternet Reklam Paketi.
[3] Site Editörleri. (2020). Ürün adı olmuş markalar. Vikipedi.
Görsel için tıklayınız.