Yazıma başlamadan önce belirtmek isterim ki “nursology” kavramı Türkçe olmadığından ve henüz karşılığı bulunmadığından tırnak içerisinde kullanacağım.
“Nursology” kavramı Latince “nutrix” (hemşire) ve Yunanca “logos” (bilim) kelimelerinin birleşiminden oluşmaktadır. Bu kavram, temel hemşirelik teorisinin araştırma ve uygulama metodolojilerinin yürütülmesine rehberlik eder.[1] “Nursology” kavramı hemşireliği diğer bilimlerden ve disiplinlerden özellikle de diğer sağlık mesleklerinden ayırmakta, mesleğe eşsiz bilgi birikimi ve hasta bakım bilgisi sunmaktadır.[2]
“Nursology” bir disipline verilen isim olmakla birlikte yüksek öğretimde hemşireliğe ait bilgi üretimini içeren bir kavramdır. “Nursology” kavramı hemşireliğe dair temel hemşirelik bilgilerini, araştırma metodolojisini ve klinik metodolojiyi içerir. “Nursology” kavramı ilk kez 1971 yılında Paterson tarafından hemşirelik teorisini geliştirmek amacıyla kullanılmıştır. Paterson’a göre bu kavram “Hemşirelik teorisinin gelişmesine yönelik hemşirelik çalışmalarını dizayn etmek.” olarak tanımlanmıştır.[3] Roper, bu yıllarda “nursology” kavramını diğerlerinden farklı bir şekilde, hemşirelik disiplini alanında kullanmıştır. Roper, çalışmasında “nursology”i, “Hemşireliğin herhangi bir karakteristik düşünce şeklini tanımlayan kelime kullanmadan gelişmesi, fakat her hemşire için aynı şeyi ifade etmesi.” şeklinde tanımlamıştır.[4]
Hemşirelik eğitimi veren üniversitelerde, hemşireliğe özgü kimya, fizik, biyoloji, psikoloji gibi konularda bilgi birikimi aktarılmaktadır. Ancak mesleki bilgi ortaya çıkarma ile klinik alanda mesleki etkinlikleri yürütme ortak kavram olan “hemşirelik” ile ifade edilmektedir. Uygulamaya dayalı diğer disiplinlerde bu durum farklı şekilde yürütülmektedir. Örneğin sosyoloji, toplumsal, sosyal hizmetlerden ayrılabilir. Peki hemşirelik neden uygulama ve bilgi birikimi olarak iki kavrama ayrılamıyor? “Nursology” kavramı tam olarak buradan hareketle ortaya çıkmıştır.[5]
“Nursology” kavramının incelendiği bir elektronik kaynakta; hemşire “nursology” disiplininin bir üyesi, hemşirelik ise hemşireler tarafından değerlendirme, planlama, uygulama ve dokümantasyon dâhil olmak üzere gerçekleştirilen bir işlem süreci olarak tanımlanmaktadır.[6]
Yukarıdaki tanımlardan hareketle diğer uygulamalı bilimlerde olduğu gibi hemşirelikte de mesleki etkinlikleri gerçekleştiren kişiler ile mesleğe ait bilgi birikimi üreten ve bu disipline sahip olan kişiler farklı isimlerle anılmalıdır. Günümüzde, gerek ülkemizde gerekse yurt dışında klinikte çalışan kişilere hemşire unvanı verilirken, üniversitede bu konu hakkında bilgi üreten kişilere de hemşire unvanı verilmektedir. Gerçekleştirdikleri eylemler farklı olduğundan dolayı her iki grubun tanımlanmasının farklı olması gerekliliğinden bahsedilmiştir. Bu nedenle ilk olarak Peterson tarafından ortaya çıkartılan “nursology” kavramı gündeme gelmiş ve incelenmiştir. Ancak literatürde herhangi bir Türkçe kaynağa rastlanmamış ve kavramın Türkçe karşılığı bulunamamıştır.
Sonuç olarak “nursology” kavramı mesleki etkinlikleri gerçekleştiren hemşireler ile mesleki bilgi üreten hemşireleri birbirlerinden ayırmak amacıyla ortaya çıkartılmıştır. Fakat bu konu ile ilgili yapılan yayın ve içerik sayısının düşük olması, Türkçede ise hiçbir çalışmaya ulaşılamaması kavramın yaygınlık gösteremediğini ortaya çıkarmaktadır.
Referanslar
[1] Fulton, J. S. (2019). “Nursology?!”. Clinical Nurse Specialist, 33(5): 201-202.
[2] Fawcett, J., Aronowitz, T., AbuFannouneh, A., Usta, M. A., Fraley, H. E., Howlett, M. S. L., … & Zhang, Y. (2015).”Thoughts about the name of our discipline”. Nursing Science Quarterly, 28(4): 330-333.
[3] Paterson, J. G. (1971).”From a philosophy of clinical nursing to a method of nursology”. Nursing Research, 20(2): 143-146.
[4] Roper, N. (1976).”A model for nursing and nursology”. Journal of Advance Nursing, 1(3): 219-227.
[5] Barrett, E. A. M. (2017).”Again, What Is Nursing Science?”. Nursing Science Quarterly, 30(2): 129-133.
[6] Site editörleri. (n.d.). “Definitions”. Nursology. URL= <https://nursology.net/about/definitions/>. Erişim tarihi: 23.07.2020.
Fotoğraf için tıklayınız. Fotoğrafın hakları nursology.net sitesine aittir.