Bir önceki yazıda tanının konulduğu noktada kalmıştık. Şimdi ise dilerseniz kanserin kaçıncı aşama olduğunu anlama ve tedavi yönteminde izlenecek yola karar verme adımlarıyla devam edelim.
Kanser Derecelendiriliyor
Aşama, kanserin vücutta ne kadar yayıldığını gösteren bir ölçüm birimidir. Tümörün büyüklüğü, lenf bezlerinde kanserin olup olmadığı ve kanserin bulunduğu bölgeden diğer bölgelere yayılıp yayılmadığı baz alınarak aşama bulunmaktadır. Kanserinizin aşamasını bilmek doktorunuz için durumun ciddiyetini ve yaşama şansınızı anlamak, sizin için en uygun tedaviyi planlamak ve eğer varsa sizin için uygun klinik denemeleri önermekte yardımcı olacaktır.
İlk yazımda bahsettiğim görüntüleme ve tarama tekniklerinden yararlanarak doktorunuz kanserinizin aşamasına karar verecektir. Farklı derecelendirme sistemleri bulunmaktadır. Bu sistemlerin kısaca ne olduğu ve farklı aşamaların genel özelliklerini ise “Kısa Bir Bakışla Kanser” adlı yazımda dilerseniz okuyabilirsiniz.
Kanser aşaması derecelendirirken tüm sistemlerin baktığı ortak özellikler aşağıdaki gibidir:[1]
- Tümörün vücuttaki yeri.
- Tümör üzerindeki hücre türleri.
- Tümörün boyutu.
- Kanserin çevredeki lenflere yayılımı.
- Kanserin vücuttaki yayılımı.
- Tümörün büyüyüp yayılma olasılığı ve kanser hücrelerinin sağlıklı hücrelerden ne kadar farklı olduğunu göstermeye yarayan tümör derecesi.
Tedavi Yöntemi Seçme Aşaması
Doktorunuz tedaviye karar verirken çeşitli perspektifleri değerlendirmeye alacaktır. Fakat en temellerine bakacak olursak, bütün test sonuçlarını değerlendirip kanserinizin ne kadar risk taşıdığına bakılarak, genel sağlığınız ve beklentileriniz göz önünde bulundurularak bir karara varılır. Daha erken fark edilen kanser daha az tedavi gerektireceği gibi, ilerlemiş olan kanser daha karışık bir tedavi mecburiyeti bırakır. Kendi tercihiniz ise, daha az yoğun bir tedavi alarak, ameliyat yerine sadece radyoterapiyi tercih edip hastalığın tekrarlamasını göze almak doğrultusunda olabilir, doktorunuz da sizin kararınıza saygı gösterecektir.
Durumunuzu öğrendikten sonra karar vereceğiniz nokta bir terapi seçmektir. Bu kanserinizin kesin tedavisi olup olmadığına göre karar verilir. Eğer kesin tedavi yok ise alternatif yöntemlerle ilerlemesini ve yan etkilerini durdurmak için yapılabileceklere bakılarak karar verilir.[2]
Tedavi, kesin tedavi ve remisyon (hafifleme) olarak iki çeşitle sonlanacaktır. Kesin tedavi sonrası kanser kalıntıları tamamen yok olur ve kanser tekrarlamaz. Remisyonda ise kanser belirti ve bulguları yok edilmiştir, fakat kanser kalıntılarının yok edildiğinden emin olunamaz ve kanser tekrar edebilir. Bazı doktorlar 5 seneyi deviren remisyonu kesin tedavi olarak adlandırsalar da bazen kanser tedaviden 5 sene sonra da ortaya çıktığı için bir kesinlik söz konusu olamaz. Takip edilmeye ve testler yapılmaya uzun yıllar devam edilir.[3]
Birden fazla tedavi yöntemini kombine etmek ve tedavi yöntemlerinin hangi sırayla uygulanacağı kanser türüne göre değişiklik gösterir. Örneklendirecek olursak, doktorlar büyük çoğunlukla kemoterapiyi ameliyattan sonra kalan kanser hücrelerini yok etmek ve kanserin yeniden tekrarlamasını önlemek için kullanırlar.[2]
Tedavi Yöntemleri
Ameliyatın en başarılı yöntem olduğu durumlar kanserin vücutta henüz yayılmamış olduğu durumlardır. Fakat tümör vücudunuzda tıkanıklığa yol açıyorsa, o bölgeyi açmak amacıyla ameliyat da doktor tarafından önerilebilir. Radyasyon terapisi ise çoğunlukla tek bir bölgede bulunan tümörleri yok etmek için kullanılır. Yüksek enerji ışınları vücut dışından içeriye gönderilerek kanser hücrelerinin ölmeleri veya işlevlerini yitirip çoğalamamaları sağlanır. Bazı durumlarda doktorunuz radyoaktif bir implantın, tümörün yanına yerleştirilmesini uygun görebilir. Kemoterapi, kanserin vücutta yayıldığı durumlarda ağır ilaçlar kullanılarak tümörlerin tedavi edilme yöntemidir. Bazı kemoterapi ilaçları ise vücudun kendi bağışıklık sistemini kullanarak kanserle mücadele eder.
Klinik Denemeler
Klinik denemeler, yeni tedavi yöntemleri ve prosedürlerin uygulanmakta olan yöntemlere göre ne kadar etkili olup olmadığının özenli bir şekilde kontrol edildiği uygulamalardır. Sizin kanser türünüze uygun bir uygulama yapılacaksa doktorunuz size bu klinik denemelerde gönüllü hasta olmanızı önerebilir. Başka yerde ve yöntemde tedaviniz mümkün olmayacakken, bu yeni yöntemle iyileşme şansı yakalayabilirsiniz. Bunun yanında bilmeniz gereken durum ise bu uygulamaların test aşamasında olduğu, size iyi gelmeyebilecekleri ve test aşamasında güvenilirlik kontrolünün de sizin üzerinizde yapılacağıdır. Karar vermeden önce doktorunuz ile tüm artılar ve eksileri konuşarak ortak bir karara varacaksınız.[2]
Konuyu toparlayacak olursak her bir birey için farklı bir kanser aşaması ve farklı bir kanser türü bulunmaktadır. Tedavi yöntemleri herkes için farklı belirlenir. Milyonlarca tedavi yöntemi olsa da hiçbir tedavinin iyileştiremediği kanser çeşitleri bulunur. Bu noktada umut yukarıda da bahsettiğim klinik tedavi yöntemleridir. Dilerseniz ikinci bölümü de noktalayalım ve bir sonraki bölümde tedavi yöntemlerinin uygulanışı üzerinde detaya inelim. Ameliyat türlerini, kemoterapinin uygulanışını ve benzeri konuları konuşalım. Kısacası üçüncü bölümde tedavinin uygulama aşamasıyla görüşmek üzere.
Bilim ve bilinçle kalın.
Kaynakça
[1] National Cancer Institute. (2015). Cancer Staging.
[2] Wheeler, R. B. (2017). How Your Doctor Chooses Your Cancer Treatment. WebMD.
[3] National Cancer Institute. (2019). Understanding Cancer Prognosis.