1983’te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kurulmasının ardından yapılan ilk seçimler 1985 yılında düzenlenmişti. 9 Haziran’da yapılan cumhurbaşkanlığı seçiminin sonucunda Rauf Raif Denktaş yüzde yetmişin üzerinde oy alarak seçilmiş, iki hafta sonra 23 Haziran tarihinde yapılan genel seçimlerde ise hiçbir parti tek başına iktidara ulaşamamıştır.
Ulusal Birlik Partisi 24, Cumhuriyetçi Türk Partisi 12, Toplumcu Kurtuluş Partisi 10, Yeni Doğuş Partisi ise 4 milletvekiline ulaşmıştır. 1990 seçimlerine giden süreçte UBP Genel Başkanı Derviş Eroğlu liderliğinde ilki TKP, ikincisi YDP ve sonuncusu YDP’den istifa eden 3 bağımsız milletvekili ile olmak üzere üç hükûmet kurulmuştur. YDP’den istifa eden üç milletvekili ile TKP’den istifa eden bir milletvekili bu süreçte UBP’ye katılarak meclis sona ermeden çoğunluğu oluşturmuştur.
1990 seçimlerine gidilen ortamda seçim sistemi değiştirilmiş, birinci gelen partinin aldığı oy oranı göz önünde bulundurulmaksızın mecliste çoğunluğu oluşturmasının yolu açılmıştır. Buna karşın meclis içindeki ve dışındaki bazı muhalif partiler bir araya gererek Demokratik Mücadele Partisini oluşturmuş ve seçime bu şekilde katılmaya karar verilmiştir. UBP, DMP ve Yeni Kıbrıs Partisi olmak üzere 3 partinin katılacağı seçim âdeta bir referandum havasında geçecektir. Rakibini geçen partinin iktidar olacağı seçimde DMP’yi oluşturan partiler hedeflerini seçimler sonrası geçici bir hükûmet oluşturup demokratik bulmadıkları seçim yasasını bir an önce değiştirmek olarak belirlemişti.
1990 yılında gerçekleştirilmesi beklenen iki seçimden cumhurbaşkanlığı seçimi haziran ayında, genel seçimler ise mayıs ayında düzenlenecekti. Cumhurbaşkanlığı seçiminin mutlak favorisi Denktaş olsa da genel seçimler için oldukça çetin bir yarış söz konusuydu. 6 Mart 1990 günü Milliyet gazetesinde çıkan haberde Denktaş’ın muhalefetin eleştirilerine karşılık olarak güven tazelemek için istifa etmeyi düşündüğü belirtilmişti. Hâlbuki seçime üç ay kala güven tazelemek için bu istifanın olmasına pekâlâ bir gerek yoktu. Seçim için haziran ayına kadar beklenmesinin millî davaya zarar vereceği iddiası ile 15 Mart günü Rauf Raif Denktaş görevinden istifa ettiğini Yüksek Seçim Kuruluna bildirmiştir.
Böylelikle tarihimizde eşi gözükmeyecek şekilde Cumhurbaşkanlığı makamı boş kalacak ve anayasa gereği Cumhuriyet Meclisi Başkanı Hakkı Atun bu göreve vekâlet edecektir. Cumhurbaşkanı görevde iken yurt dışına çıktığında ya da sağlık sorunları sebebiyle görevini ifa edemediğinde yapılan rutin vekâletlerin dışında ilk ve tek kez makamın boş kalmasıyla gerçekleşen bir vekâlet olmuştur. Daha sonra Başbakan olacak olan Hakkı Atun böylelikle 15 Mart-25 Nisan 1990 tarihleri arasında da Cumhurbaşkanı Vekili olarak görev yapmıştır.
Denktaş’ın istifası sebebiyle anayasa gereği 45 gün içerisinde seçimlerin yapılması ihtiyacı doğmuş ve böylece seçimler 22 Nisan tarihine alınmıştır. Aynı gün Türkiye Başbakanı Yıldırım Akbulut başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu Denktaş’a destek kararı alınmış, toplantı sonrası alınan kararları açıklayan Devlet Bakanı ve Hükümet Sözcüsü Mehmet Yazar Denktaş’a “tam destek” vereceklerini söylemiştir. 16 Mart günü Milliyet gazetesinde “Hükümetten Denktaş’a destek” başlığı ile çıkan haberde Yazar’ın “Denktaş’ın bu davanın yürütülmesindeki dirayeti, başarısı ve tecrübesi tartışılmazdır.” şeklindeki sözlerine yer verilmiştir. Yani kısacası Türk hükûmeti saklamaya lüzum görmeksizin açıkça Denktaş’ı desteklemiştir.
Bu süreçte henüz bir aday belirlememiş olan muhalefet de hazırlıksız yakalanmıştır. Önceden Özker Özgür’ün adaylığı düşünülse de İsmail Bozkurt muhalefetin desteği ile bağımsız aday olmuştur. Seçimlerde Yeni Kıbrıs Partisi adayı olarak Alpay Durduran da yer almıştır. Türkiye’den aldığı destek ile beraber yüzde 66,7 oy alan Denktaş istifa ettiği görevine tekrar seçilmiştir. Böylelikle ortada gözüken genel seçimler öncesi muhalafet çok ciddi bir yara almıştır. 1985 seçimlerinde yüzde 36,8 oy alabilen, seçimler öncesi yolsuzluk iddiaları ve seçim sistemini değiştirmesi gerekçesiyle halktan yüksek tepki alan ve seçimi kaybedebileceği konuşulan UBP, desteklediği adayın seçimi kazanması ile genel seçimlere kısa bir süre kala avantaj elde etmiştir. Aynı zamanda Denktaş, UBP’nin seçimdeki olası bir mağlubiyeti ile muhalefeti güçlendirip kendi pozisyonunu tehlikeye sokma riskini ortadan kaldırmıştır.
1990 seçimleri hakkında yazılıp çizilecek çok şey vardır. Seçime müdahale iddialarından başlayarak seçim sonrası boykota kadar toplumumuz açısından bir dönüm noktası olmuştur. Seçimlere girilirken Denktaş’ın istifası tarihe önemli bir not olarak geçmektedir. Daha sonraları Demokrat Partiyi kurarak Başbakan olacak olan Hakkı Atun 41 gün boyunca Cumhurbaşkanlığı görevine vekâlet etmiştir.
Kapak fotoğrafı için tıklayınız.