Merhaba kıdemli Tabella okuyucuları! “Bilgisayar okuyanlar bilgisayardan başka bir şey düşünmez!” diyenleri haksız çıkartmak amacıyla toplum hakkındaki gözlemlerim hakkında yazılar yazacağımı iddia ettikten sonra yazıyor olduğum beşinci bilgisayar konulu yazıma hoş geldiniz!
Programlama çok önemli, hayatımızın her yerinde, herkes öğrenmeli falan filan. Ama internette o kadar kaynak varken niye başlamak zor? Başlamak isteyip de başlayamayanlardan duyduğuma göre, asıl problem nereden başlayacağını bilmemek. Bu yazıda, bu soruyu cevaplayıp, sizi ileriki adımlara taşıyacak kaynaklara yönlendireceğim.
Öncelikle, programlama fazla genel bir terim olmakla, yüzlerce farklı dil ve bu dillerin kullanıldığı alan vardır. Fakat bu yazımda bu sıralar bayağı popüler, öğrenmesi kolay ve benim favori programlama dilim olan Python’dan bahsedeceğim.
Bölüm 0: Gereken programları indirmek
Programlamadaki amaç, bir programlama dilinde yazılmış “cümle”leri kullanarak, bilgisayara komut vermek ve istediğimiz işlemleri yaptırmaktır. Python gibi bir programlama dilinde yazdığımız “cümle”ler bilgisayar tarafından anlaşılamaz. Bu yüzden, “interpreter” (yorumlayıcı) denilen bir program, bizim yazdığımız kodu alır, anlar ve bilgisayara istediğimiz şeyleri yaptırır.
Gerçek hayattan bir örnek vermek gerekirse, çok zengin olduğunuzu hayal edin. Bir uşak işe alıyorsunuz ve ona diyorsunuz ki “Bana bir bardak su getirir misin, lütfen?”. Bu cümleyi, yazdığınız kod olarak düşünün. Uşağınız, bu örnekte “yorumlayıcı” program olur, ve yazdığınız kodu anlayıp size suyunuzu getirir.
O zaman, bu linke tıklayarak Python yorumlayıcısını indirin ve yükleyin.
Bölüm 1: Python yorumlayıcısı
Şimdi bilgisayarınıza yeni yüklenmiş IDLE (Python 3.8) isimli programı bulun ve çalıştırın. Karşınıza aşağıdaki gibi bir ekran çıkacak.
Şimdi, komut yazmaya başlayabilirsiniz. Çok basit bir komut ile başlayalım:
print("Tabella'da kodlama öğreniyorum!")
Bunu yazdıktan sonra enter tuşuna basın. Yazdığınız komutun sonucunu hemen aşağıdaki satırda göreceksiniz. Bu durumda, sadece ekrana “Tabella’da kodlama öğreniyorum!” yazdırmış olacaksınız. Tebrikler! Bilgisayara ilk komutunuzu verdiniz. Bir komut daha verelim:
print(10 + 10)
Şimdi enter tuşuna basın. 10 + 10 işleminin sonucunu ekrana yazdırmış olacaksınız.
Problem şu ki, IDLE programının şu anda içinde olduğu mod, sadece bir komut verip o bir komutun cevabını görmenize izin verir. Yani uşak benzetmemize geri dönecek olursak, uşağınıza markete gidip domates almasını rica ettiniz. Uşağınız marketten geri döndü. Sonra, uşağınıza yoğurt almasını söylediniz ve tekrar markete gitti. Uşağınız geri döndü, ve yine bir şey istediniz. Bu modda yaptığınız tam olarak budur. Fakat bir program, komutları bir insanın teker teker verip sonuçlarını alması değil, bir sürü komutu tek seferde verip, bütün bu komutlar çalıştıktan sonra bir sonuç almaktır. Yani, uşağınızdan teker teker marketten bir şey alıp, eve gelip baştan gitmesini söylemek yerine, tek bir alışveriş listesi verip tek bir kere markete gitmesini istemek.
O zaman, bir program yazalım. IDLE’da yukarı kısımda bulunan File menüsünden New File tuşuna tıklayın. Şimdi karşınıza boş bir sayfa açılacak. Buraya bu programı yazalım:
x = 10 + 10 y = x + 20 z = y * 8 print(z)
İlk satırda, x değişkeninin değerini 10 + 10 işleminin sonucu yapıyoruz. İkinci satırda, x değişkeninin değerini bir işlemde kullanarak y değişkeninin değerini atıyoruz. Üçüncü satırda da y değişkeninin değerini kullanıyoruz. Son olarak, z değişkeninin değerini ekrana yazdırıyoruz. Şimdi, programımızı dosyaya kaydedelim (File -> Save, istediğiniz dosya ismini seçebilirsiniz) ve sonrasında Run -> Run Module seçeneğini seçiniz. Bütün komutlar teker teker çalışacak ve aşağıdaki resimde gördüğünüz gibi, ekranda bütün komutların sonucunu göreceksiniz.
Bölüm 2: Bir sonraki adım
Bu yazıda bilerek Python dilini öğretmek istemedim. Dediğim gibi, bunu yapan bir sürü kaynak zaten var. Ben size sadece nereden başlayacağınızı göstermek istedim. Eğer ilginizi biraz çekebilmişsem, Python dilini (veya dilerseniz bir çok dili daha) öğrenebileceğiniz birkaç kaynak önermek istiyorum.
Codecademy: Muhtemelen kişisel favorim olan kaynak. Python dâhil bir sürü dili öğrenebilirsiniz. En güzel yanı, kitap okur gibi öğrenmek yerine, size problemler verip cevaplamanızı ister. Böylelikle, programlamayı en iyi şekilde, yani yaparak öğrenirsiniz. Bu kaynağın tek dezavantajı, ücretsiz bir hesap ile maalesef sadece daha eski sürüm olan Python 2 öğrenebiliyor olmanız. Fakat Python 2 hakkında öğrendiklerinizi yeni sürüm Python 3’e geçirmek çok da zor olmayacaktır.
w3schools: Yaparak öğrenmeyi sevmiyorsanız, veya geri dönüp öğrendiğiniz şeyleri baştan okumak istiyorsanız, bu siteyi öneririm. Kaliteli, çok iyi yazılmış dersler bulabilirsiniz. Format olarak, bu sitede her önemli Python konsepti için ayrı bir ders vardır ve böylelikle adım adım ve parça parça programlama öğrenebilirsiniz.
Tutorialspoint: Diğer iki önerime kıyasla bu sitenin kalitesinin biraz daha düşük olduğunu düşünsem de, hâlâ sevdiğim ve kullandığım bir sitedir. Format olarak w3schools ile aynıdır; farklı konulara ayrılmış dersler içerir. Bu site hakkında en sevdiğim şey, bir çok farklı dil hakkında ders materyali bulundurmasıdır, yani az bilinmiş bir dil için ders arıyorsanız, burada bulma ihtimaliniz yüksektir.
Her zamanki gibi, bir sorunuz varsa, lütfen yorum bırakmaktan çekinmeyiniz.